 |
Jan Neefjes Harnjesweg 37, 6706 AR Wageningen telefoon: 06 - 28 64 17 09 Email / Route kantoor Wageningen |
Hans Bleumink De Benneken 10, 5283 TL Boxtel telefoon: 06 - 15 50 71 40 |
Cultuurhistorie in de Kampina en de Oisterwijkse Vennen en Bossen
In 1913 kocht Natuurmonumenten een groot natuurgebied bij Oisterwijk, om het te redden uit de handen van een projectontwikkelaar. In de decennia erna wist de natuurorganisatie het gebied stap voor stap uit te breiden en ook de uitgestrekte heidevelden van de Kampina te verwerven. Tegenwoordig behoort het gebied tot de grootste, mooiste en meest bezochte natuurgebieden van Natuurmonumenten, met hoge natuurwaarden. Toch is het gebied veel meer dan natuur alleen. Overal zijn de sporen van menselijk ingrijpen te vinden, zoals het verdwenen landbouwgehucht Balsvoort, met zijn akkers en boomgaarden, het meanderen stroomdal van de Beerze, met zijn wallen en beemden, de Huisvennen, die sinds de Middeleeuwen werden ontgonnen voor de turfwinning, Huize Kampina, met zijn dreven en 'sterrenbos', en de Oisterwijkse vennen en dennenbossen, die het gebied al sinds het eind van de negentiende eeuw zo aantrekkelijk maakten voor toeristen. Ook de recente geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en het eigen natuurbeheer van Natuurmonumenten hebben hun sporen nagelaten. Overland bracht deze cultuurhistorische en landschappelijke waarden van het gebied in kaart en deed daarbij opmerkelijke vondsten, zoals de ringsloot rondom het gebied van de Huisvennen, die samenvalt met de middeleeuwse grenzen van de gemeijnt, het bijzondere wallen- en slotenpatroon van Smalbroeken, (het overstromingsgebied van de Beerze), dat samenhangt met het vroegere waterbeheer, of de verbindingssloten tussen de Oisterwijkse Vennen die te maken hebben met vroegere vervening en later met visserij. Overland onderzocht de mogelijkheid van vloeiweidesystemen in het dal van de Beerze en gaf suggesties voor inrichting en beheer. Natuurmonumenten gebruikt de gegevens bij het opstellen van haar nieuwe beheersvisie.Downloads:
Het rapport (pdf, 17 MB)
KOB Waarderingskaart (jpeg, 20 MB)
KOB landschappen en elementen (jpeg, 20 MB)
KOB Landschappen en -elementen legenda (jpeg, 1 MB)
Het zuiden van de Kampina herbergt een grote stapeling landschapswaarden, zoals wallen, beekmeanders, singels, oude wegen en driften, een verlaten landbouwenclave, hakhoutrestanten, een sterrenbos, rabatten, etc. Natuurmonumenten wil dit rijke erfgoed meenemen in inrichting en beheer.
In Smalbroeken, met zijn meanderende beekloop, beemden en blauwgraslanden, ligt een intrigerend patroon van historische greppels, sloten en wallen. Hoe dit (water)systeem precies heeft gewerkt, is nog onduidelijk. Het lijkt er op dat het meerdere doelen heeft gediend.
Het is moeilijk voor te stellen dat de soms maar enkele decimeters brede Ringsloot - hier op de voorgrond - rond de Huisvennen een geschiedenis heeft van bijna 700 jaar. Overland kwam dit landschapselement op het spoor door interviews, studie van de eerste kadasterkaart en gedetailleerde hoogtebeelden (AHN2), en door veldwerk. De sloot blijkt overeen te komen met de oude grens tussen het bezit van de heren van Boxtel en de vroegere gemeijnt van Kempen of Kampinne. Het gebied binnen de ringsloot bestond waarschijnlijk uit goed te verturven veen, en werd daarom uitgezonderd van de gemeijnt, die in 1352 door de heren van Boxtel werd uitgegeven. De Ringsloot is nog vrijwel over de gehele lengte aanwezig.
Downloads: het rapport
Welkom bij Overland
Overland is het bureau van Hans Bleumink en Jan Neefjes. We adviseren bij ruimtelijke ontwikkelingen in het landelijk gebied. We verrichten cultuurhistorisch en beleidsmatig onderzoek, adviseren over communicatie en begeleiden planvorming. Resultaten daarvan geven we weer in heldere teksten voor zowel professionals als het grote publiek. We staan voor een duurzaam platteland, waar plek is voor landbouw én natuur, en waar de stem van bewoners wordt gehoord. We kennen de praktijk. We schuiven net zo gemakkelijk aan rond de vergadertafels in Den Haag als aan de keukentafel thuis.
|
|